EYLÜL-EKİM 2022 / GÜNDEM
200 metrekare alanda 20 ton mantar üretiyor
Hatice OLGUN -
Murat ÖZKAN
Murat HARMAN
Kadınların tarımsal alan ve gıda üretiminde yaptıkları önemli katkılarından dolayı 15 Ekim Dünya Kadın Çiftçiler Günü her yıl tüm dünyada çeşitli etkinliklerle kutlanıyor. Cennet Kaya Uslu da bu emektar kadınlar biri. 2014 yılında küçük bir odada başlayan mantar üretimi serüveni bugün 200 metrekare alanda, yılda 4 sefer üretimle yaklaşık 20 ton istiridye ve kültür mantarı üretimi ile devam ediyor. Samsun’un Atakum ilçesinde çevresine de iş kapısı açan Cennet Kaya Uslu ile mantar üretiminin avantajları, zorluğu, kadın bir çiftçi olarak tarımsal üretime katılmanın ne anlam ifade ettiği üzerine keyifli bir söyleşi gerçekleştirdik.
Sizi tanıyabilir miyiz? Çiftçilikle uğraşınız nasıl ve ne zaman başladı? Bize yaptığınız işle ilgili bilgi verebilir misiniz?
İsmim Cennet Kaya Uslu. 1987 Gümüşhane doğumluyum. Evli ve 3 çocuk annesiyim. Küçüklüğümden beri toprağa, yeşile zaten bir ilgim, hevesim vardı. 2014’ten itibaren mantar yetiştiriciliği alanında tarımsal üretime başlayarak bu ilgiyi üretime dönüştürmek ve aile ekonomimize katkıda bulunmak istedim. Çocuklarımı doğal bir ortamda yetiştirmek ve onlara da üretmenin zevkini aşılamak istedim. Şu anda daha büyük bir alanda bir yandan mantar üretimine devam ederken, çilek üretiminde de neler yapabileceğimi araştırdım. Arta kalan zamanlarda ise çevreye yönelik bazı sosyal sorumluluk projelerinde yer almaktayım. Örneğin "Atık Deyip Geçme, Sorumluluk Bizde" sloganıyla, kızlarımın devam ettiği Kalkancı İlkokulunda Sıfır Atık projesi yürütüyoruz. Proje ile sadece bir dönemde 26 ton atığı geri dönüşüme kazandırdık. Sonrasında başka okullardan projenin duyulup, uygulanmaya başlamasıyla 1 günde 15 ton atığı geri dönüşüme yolladık.
Mantar üretimi ile ilgili daha önce bilgi sahibi miydiniz? Mantar yetiştiriciliğinin yatırımcısına kazandırdıkları noktasında neler söylersiniz?
Ben mantar üretimine başlamadan önce bilgi sahibi değildim, sadece çok iyi bir tüketiciydim ve mantarı çok seviyordum. Elbette 2014’te üretime başlarken bir maliyet hesabı, pazar payı ve üretime ilişkin teknik bilgi detay araştırmaları yaptım. Bir süre tecrübeli üreticilerin yanında, üretim aşamalarını takip etmek suretiyle tamamen gönüllü olarak çalıştım ve bu sırada işi gözlemleme fırsatım oldu. 2014’te önce küçük bir odada üretime başladığım mantar yetiştiriciliğinde, sonrasında üretim kapasitemizi artırdık. Bugün aile bireylerimle birlikte 200 metrekare alanda, yılda 4 sefer üretimle yaklaşık 20 ton istiridye ve beyaz şapkalı mantar üretimine devam etmekteyiz. Üretmenin tadı ve lezzeti inanın bambaşka.
Üretimle ilgili yaşadığınız zorluklar ve bunları aşım noktasında yaptığınız çalışmalar oldu mu? Destek veya yardım aldınız mı?
Her işin zorlukları vardır. Teknik bilgi ve tecrübe anlamında başta zorluklar yaşadık ama Tarım İl- İlçe Müdürlüğü çalışanları sağ olsunlar mesai gözetmeksizin her zaman yanımızda oldular. Öyle ki İl Müdürümüze bile gerektiğinde ulaşmakta zorluk yaşamadık. Misal, geçen sene aşırı kar yağışları sebebiyle bizim mantar üretim çadırımız çöktüğünde kendisine ulaştığımız İl Tarım ve Orman Müdürümüz İbrahim Sağlam, mantar TARSİM kapsamında olmadığı halde bizim zararımızın büyük kısmına inisiyatif kullanarak destek verdi. Burada yeri gelmişken biz mantar üreticileri de TARSİM kapsamına alınmak istiyoruz. Türkiye’deki bütün mantar üreticileri adına bu talebimizi buradan yetkililere iletmek isterim. Bir sıkıntımız da son dönemde artan maliyetler konusunda, zira mantar üretiminde belli aşamalarda ısı kontrolü sağlamak zorundasınız. Yazın ortamı soğutma, kışın ise ısıtma yani elektrik giderimiz bu son dönemde biraz daha bizi zorlamaktadır. Üretici olarak zorluklarımız genellikle bunlar.
GENÇ ÇİFTÇİ HİBE DESTEKLERİNDEN FAYDALANDIM
Benim bu işe ilk adımı atmam 2014’te Gelir Getirici Proje kapsamında Atakum Belediyesi Sosyal Yardımlaşma Sandığından 15 bin TL sıfır faizli ve 4 yılda geri ödemeli kredi desteği ile oldu. 2016’da ise Bakanlığımızın 30 bin TL’lik ‘Genç Çiftçi’ hibe desteklerinden faydalandım. Sonrasında yine Samsun Büyükşehir Belediyesinin zaman zaman biz üreticilere sağladığı ayni destekler kapsamında 9 bin 500 adet çilek fidesi ile malç desteği aldım. Bu son mantar üretim alanımızı da yine Büyükşehir Belediyemizden kiralamak suretiyle mevcut hacmine getirmiş bulunuyoruz. Bunlardan başka, teknik bilgi desteği anlamında da Samsun İl Tarım ve Orman Müdürlüğü ile özellikle Atakum İlçe Tarım ve Orman Müdürlüğü personeline gösterdikleri alaka ve yine yukarıdaki tüm destekler için Bakanlığımıza, tüm katkıları için Büyükşehir Belediye Başkanımız Mustafa Demir’e teşekkür ediyor buradan kendisine acil şifalar diliyorum. Bu arada bir teşekkürü de desteklerini benden hiçbir zaman esirgemeyen aileme etmek istiyorum. Annem, eşim ve yine abim Bayram Kaya gerek işçilik ve üretime katılım, gerekse manevi anlamda destekleriyle yanımda oldular.
İLK HEDEFİME İLK ÜRÜNÜMÜ ALDIĞIMDA ULAŞMIŞ OLDUM
İlk üretim hedeflerinize ne zaman ulaştınız, yine üretimle ilgili olarak bundan sonrası için hedefleriniz var mı?
İlk hedefime ilk ürünümü aldığımda ulaşmış oldum. Elbette bir üretici olarak halen hedeflerimiz, hayallerimiz var ancak şu anda bir küresel kriz ortamındayız ve bu şartlarda gerçekçi olmak, çok ileri hayaller kurup büyük hedefler koymadan mevcut düzenimizi korumak ve hâlihazırdaki üretimimizi sürdürmek hedefimizdir. İnşallah sonrasında daha büyük hedeflerim, hayallerim var. Bunlardan bir tanesi de kendi başlattığım ve yürüttüğüm Sıfır Atık Üretim Projemin sonraki aşamasında bu üretim alanına “Cennet Bahçesi” ismiyle bir kahvaltı evi açmak. Kısmet olursa, burada tamamen eskimiş ve artık kullanılmayan ahşap, metal benzeri materyalleri dönüştürürek çardak formunda oturma ve dinlenme alanları ile buna benzer şeyler yapmak istiyorum. Bu sayede, burada üretimini yaptığım mantar, çilek ve diğer ürünleri vatandaşın gelip görüp; dileyenin eliyle toplayarak satın alabileceği ve aynı zamanda kendi ürettiğim ürünlerden mamul reçeller, mezeler vs. ile kahvaltılarını edip hoşça vakit geçirebileceği bir ortam oluşturmak istiyorum. Bu arada bir hedefim de Tıbbi Aromatik Bitkiler Bölümünü okuyarak edindiğim tecrübeleri akademik boyutla tamamlamaktır.
15 Ekim Dünya Kadın Çiftçiler Günü ile ilgili neler söylersiniz? Tarım sektöründe çalışanların neredeyse yarısı kadınlardan oluşmakta, bu konuda düşünceleriniz neler?
Öncelikle üretici kadınların Dünya Kadın Çiftçiler Günü’nü kutluyorum. Tarımı başlatan, doğayı ehlileştiren kadın… Tohumu koruyan ve saklayan kadın... Yerel ürünlerin değerini artıran kadın… Ancak kadının yerinin üretim sonrasında bu oranda olmadığını gözlemliyorum. Annem, ben ve kızlarım dahi bize destek verirken, toplumun bir iz düşümü olan ailemizde bile oransal olarak kadının üretime katılımı daha yüksek. Diğer üretim dallarına baktığımızda da yükü omuzlama anlamında kadının daha fazla yük aldığı fakat maddi-manevi ürettiği oranda pay alamadığı maalesef Bakanlığın bu alandaki pozitif ayrım uygulamalarına rağmen bir gerçek. Dolayısıyla Bakanlığımızın kadınlar ve gençleri önceleyen politikalarını inkâr edemeyiz ki ben bu ayrımı da yaşamış biriyim ama kadınlarımızın her aşamada üretime dâhil olması anlamında desteklerin sürmesi gerektiğini düşünüyorum.
ÜRETMEK İSTEYENLER İÇİN SUNULAN İMKÂNLARI ARAŞTIRSINLAR
Tarımla sonradan tanışan ve bu alanda üretim yapmak isteyenlere, özellikle de gençlere ve kadın çiftçilerimize önerileriniz neler olur?
Tarıma sonradan giren bir üretici olarak hiçbir zaman hiçbir şey için geç olmadığını buradan vurgulamak istiyorum. Ben 35 yaşındayım ve bu sene hayalim olan üniversite için sınava girdim, kazandım. Yeter ki gerçekten istesinler, cesaret gösterip ilk adımı atabilsinler. Gerisi kendiliğinden geliyor. Tek uyarım, özellikle içinde bulunduğumuz küresel ekonomik şartlar itibarıyla biraz hedefleri gerçekçi tutarak basamaklar halinde ilerlesinler. Kapıları çalmaktan çekinmesinler, üretmek isteyenler için sunulan imkânları araştırsınlar. Gerisi çalışma ve azim. Allah’ın izniyle başarmamak için sebep yok.