OCAK-ŞUBAT 2022 / ÖZEL HABER
Gıdaya sıkı denetim: Bir yılda 1 milyon 327 bin 455 denetim yapıldı
Sağlıklı gıda ve gıda hijyeni hepimizin öncelikleri arasında. Gıda ve Kontrol Genel Müdürlüğü de tüketiciyi ve halk sağlığını korumak amacıyla tedbirler almak görevini yerine getirmek amacıyla, yurt genelinde 7 bin 329 uzman kontrol görevlisiyle aralıksız gıda denetimlerini sürdürüyor. Biz de ülkemizde 2021 yılında gerçekleştirilen gıda denetimlerine ilişkin çalışmalar ve 2022 yılındaki hedeflerle ilgili Gıda ve Kontrol Genel Müdür Yardımcısı Selman Ayaz ile bir araya geldik.
Ülkemizde yapılan gıda denetimleri hakkında bilgi verir misiniz?
Gıda güvenilirliğinin etkin ve sürdürülebilir bir şekilde devam etmesi amacı ile denetimlerimizi Çiftlikten/Tarladan- Sofraya Gıda Güvenilirliği prensibi ile gıda zincirinin her aşamasında yapıyoruz. Gıda güvenilirliğinin önemli bir bölümünü oluşturan gıda hijyeninin teminine yönelik yürütülen denetim ve kontroller; ithalat ve ihracatta yapılan kontroller dahil olmak üzere birincil üretim aşamasından tüketiciye kadar gıda zincirinin tüm aşamalarında; işletmelerin onay/kayıtları ile şüphe, şikayet, izleme, izlenebilirlik, gözetim ve denetim gibi farklı hizmet ve tekniklerin tümünü içermektedir.
İşletmeciler kendi faaliyet alanının her aşamasında mevzuatla belirlenen şartları sağlamakla yükümlü. Ayrıca faaliyeti ile ilgili kayıtları güncel tutmak, istendiğinde Bakanlığa sunmak zorunda.
Resmi kontroller sırasında gerekli görülmesi halinde numuneler alınmakta ve analizler yapılmak üzere Gıda Kontrol Laboratuvar Müdürlüklerine gönderilmektedir. Gıda Kontrol Laboratuvarlarında gıda ve gıda ile temas eden madde ve malzemelerin mevzuatta belirlenmiş kriterler kapsamında gıda güvenilirliği ve kalitesine ilişkin analizleri yapılmaktadır. Yapılan resmi kontroller ve analiz sonrası olumsuzluk tespiti halinde gıda işletmelerine idari yaptırımlar uygulanmaktadır.
Bakanlıkça 5996 sayılı Kanun kapsamında: Cumhuriyet Savcılığına suç duyurusunda bulunma, idari para cezası, ürünlere el koyma, mülkiyetinin kamuya geçirilmesi üretimin tamamı veya tehlike oluşturan bölümünün faaliyetlerinin durdurulması, insan sağlığı ve gıda güvenilirliği, hayvan sağlığı ve yem güvenilirliği açısından tehlike oluşturmayan ve acil tedbirleri gerektirmeyen diğer durumlarda, görülen uygunsuzlukların giderilmesi için süre verilmesi gibi tedbirler uygulanmaktadır.
7/24 DENETİM
Ülkemizde gıda üretim, gıda satış ve toplu tüketim yeri olmak üzere 720 binin üzerinde gıda işletmesi bulunmakta olup, Bakanlığımızca bütün gıda işletmeleri kayıt altına alınmakta ve 365 gün boyunca 7 gün 24 saat denetlenmektedir. Bu denetimler, 81 ilde bulunan sayısı her geçen gün artan 7 bin 329 uzman kontrol görevlisi tarafından yapılmaktadır.
Bakanlığımızca resmi kontroller risk esasına göre önceden haber verilmeksizin Bakanlık ve il yıllık numune alma programları, Ulusal Kalıntı İzleme Planı (UKİP) yanı sıra şüphe, şikâyet, ihbar, TİMER, CİMER ve Alo 174 Gıda Hattı kapsamında şikâyet edilen ürün ve firmalara yönelik olarak gerçekleştirilmektedir.
TAKLİT VE TAĞŞİŞTE CEZALAR ARTTI
Gıdada taklit veya tağşiş ile ilgili cezaları caydırıcı hale getirdik. 4 Kasım 2020 tarihinde yayımlanan 7255 sayılı Kanun ile gıdada taklit veya tağşiş yapan firmalara verilen cezalar artırılarak gıda işletmecilerine gayri safi gelirlerine bağlı olarak 50 bin TL’den 2 milyon TL’ye kadar idari para cezası, hapis cezası, adli para cezası ve gıda sektörü faaliyetinden men cezası getirildi.
141 MİLYON 280 BİN TL CEZA
2021 yılında ne kadar gıda denetimi yapıldı? Bunlardan kaç tanesine ne kadar ceza uygulandı?
2021 yılı içerisinde 21 Aralık 2021 tarihi itibarıyla gıda işletmelerine toplam 1 milyon 327 bin 455 adet yurt içi resmi kontrol gerçekleştirildi. Gıda işletmelerine toplam 12 bin 849 idari yaptırım uygulanmış olup bu yaptırımlar kapsamında 141 milyon 280 bin 147 TL idari para cezası uygulandı.
Haber Görseli
Selman Ayaz Gıda ve Kontrol Genel Müdür Yardımcısı
Vatandaşlar gıda satın alırken nelere dikkat etmeli ve gıda konusunda bir sorun yaşadıklarında nasıl bir yol izlemeli?
Gıda satın alırken gıdaların etiket bilgilerini mutlaka okumalıyız. Ürünü üreten gıda işletmesinin Bakanlığımızdan kayıt veya onay almış olmasını kontrol etmeliyiz. Son tüketim tarihi veya tavsiye edilen tüketim tarihinin bulunup bulunmadığını kontrol etmeliyiz. Son tüketim tarihi geçmiş gıdaları kesinlikle satın almamalıyız. Ambalajı bozulmuş, bombaj yapmış, şişmiş, delinmiş, sızıntı yapmış gıdaları kesinlikle satın almamalıyız. Etiket üzerindeki uyarılara dikkat etmeliyiz ve her ürünün kendine özgü muhafaza şartlarında (sıcaklık, nem, ışık vb…) satışa sunulup sunulmadığını kontrol etmeliyiz. Dondurulmuş gıdalarda soğuk zincirin kırılmamasına dikkat etmeliyiz.
BAŞVURULAR KISA SÜREDE CEVAPLANDIRILIYOR
Tüketicilerin “gıda” ile ilgili her türlü şikayet ve talebi, Türkiye’nin her yerinden Alo 174 Gıda Hattı Çağrı Merkezine bildirebilirler. Bu çağrı merkezi tarafından alınan ihbar ve şikâyetler web tabanlı yazılımlar sayesinde içeriğine göre Bakanlığımızın ilgili birimlerine iletilmektedir. Yapılan değerlendirme ve denetim sonucu yapılan işlemler ile ilgili bilgiler aynı web yazılımına kaydedilmekte ve T.C. Kimlik numarası karşılığında başvuruda bulunan kişiye başvuru takip numarası verilmektedir.
Başvuru sahibi, T.C. Kimlik numarası ve bu başvuru numarasıyla ya Alo 174’ü tekrar arayarak ya da www.alo174.gov.tr internet adresi üzerinden şikâyet ve talebinin sonucunu sadece kendisi görebilmektedir. Başvuru sahiplerine ait kimlik bilgileri Alo Gıda temas noktaları tarafından görülememektedir. Başvuru esnasında verilen kişisel bilgilerin diğer kişi veya kurumlarla paylaşılmasını engellemek amacıyla bu önlem alınmıştır. Gelen başvurular en kısa sürede cevaplandırılmaktadır.
Alo 174 Gıda Hattı Çağrı Merkezine erişim kanalları günün koşullarına ve ihtiyaca istinaden geliştirilmektedir (Telefon, e-posta, sosyal medya, mobil uygulama, web chat, görüntülü görüşme, e-Devlet, WhatsApp, Bip).
Alo 174’e gelen ve cevaplanan şikayet sayıları hakkında bilgi verir misiniz?
14 Şubat 2009 -20 Aralık 2021 tarihleri arasında Alo 174 Gıda Hattına vatandaşlarımız tarafından 2 milyon 669 bin 771 arama gerçekleştirilmiştir. Bu aramaların 838 bin 921 adedi gıda ihbar ve şikâyet kapsamında olduğu için kayıt altına alınmış ve bu başvuruların 836 bin 715 tanesi sonuçlandırılmıştır.
OKUL KANTİNLERİNDE HİJYEN EĞİTİMİ
Kantin denetimleri hakkında da bilgi verir misiniz?
Okul kantinlerinde çalışan personele Yönetmelik gereği hijyen eğitimi alma zorunluluğu getirilmiştir. Bu kapsamda Bakanlığımız koordinasyonunda, Sağlık Bakanlığı ve Milli Eğitim Bakanlığı ile birlikte toplamda 45 bin 29 kantin çalışanı ve MEB personeline hijyen eğitimi verilmiştir. İl/İlçe Tarım ve Orman Müdürlüklerimize gelen talepler doğrultusunda eğitimler düzenlenmeye devam etmektedir.
Millî Eğitim Bakanlığına bağlı resmi ve özel okul/kurumların bünyesinde faaliyet gösteren; kantin, kafeterya, yemekhane, büfe, çay ocağı gibi gıda işletmelerinde öğrenciye sunulacak olan hazır ambalajlı gıdalar için LOGO uygulaması 7 Eylül 2020 tarihinden itibaren zorunlu hale gelmiştir. 2020 yılında yayımlanan Okul Gıdası Hakkında Tebliğ ile kantinlerde satışa sunulacak hazır ambalajlı gıdalar için Bakanlığımızdan onay alma şartı getirilmiştir. Tarım ve Orman Bakanlığı tarafından 8 Aralık 2021 tarihi itibarıyla 327 adet ürüne onay verilmiştir, onay işlemlerine devam edilmektedir. Okul gıdası onayı almış gıda işletmeleri ve ürünler Bakanlığımız internet sayfasında yayımlanmaktadır.
Ticaret Bakanlığınca yayımlanan Oyuncak Güvenliği Yönetmeliği kapsamında oyuncak ve/veya oyuncak olarak kullanılması muhtemel olan madde ve malzemelerin okul gıdası ambalajı olarak kullanımı yasaklanmıştır.
Avrupa Birliğinde kullanımları yasak olmadığı halde Tarım ve Orman Bakanlığının önerileri doğrultusunda Sağlık Bakanlığı Bilim Kurulu tarafından okul kantinlerinde Sunset yellow (E 110), Kinolin Sarısı (E 104), Karmosin (E 122), Allura red (E 129), Tartrazin (E 102), Ponzo 4R (E 124), katkıları içeren gıda ve içecekler çocukların aktivite ve dikkatleri üzerine olumsuz etkileri bulunabilmesi gerekçesiyle yasaklanmıştır.
2011 yılından bugüne kadar tüm eğitim-öğretim dönemlerinde okullar, yaz okulları, kurslar ve kamplarda bulunan kantinler her sömestrde en az bir kez olmak üzere yılda iki kez Bakanlığımız İl Tarım ve Orman Müdürlüklerinde çalışan Kontrol Görevlileri tarafından denetlenmektedir.
Bu çerçevede, 2020-2021 eğitim ve öğretim döneminde okul kantinlerine 27 bin 900 denetim yapılmış olup 17 kantin için idari para cezası uygulanmıştır.
Bakanlığımız Stratejik Planı kapsamında; en hassas tüketici gruplarından olan öğrencilerin gıda güvenilirliği konusunda bilinçlenmesine yönelik olarak 2018 yılından beri okullarda eğitim gören öğrencilerimiz gıda güvenilirliği ile gıda israfı ve kayıpları konusunda eğitilmektedir. 2020 yılında okullarda toplam 42 bin 400 öğrenciye eğitim verilmiştir.