KASIM-ARALIK 2020 / KAPAK KONUSU

Tarımsal yayımda üretici örgütlerinin yeri ve önemi


Dr. M. Erhan EKMEN    

23.11.2020 


Bir işi yapmak için mutlak gerekli olan tek şey bilgidir. Bilmezseniz yapamazsınız, yanlış ya da eksik bilirseniz hata yaparsanız. Girdileriniz, paranız ve teknolojiniz eksiksiz olsa da sonuçta iflas edersiniz. Bu durum tarım için de geçerlidir.

Üstelik diğer bütün işlerden farklı olarak tarım, canlı üretebilme sanatıdır. Başta üretici olmak üzere sektördeki bütün paydaşlar doğru bilgiye yeterince sahip değilse öncelikle canlıyı yaşatamazlar. Bu nedenle tarımda bilgi, üretim için hava, su, toprak, yem, tohum kadar öncelikli ve mutlak gereklidir. 

Bilginin üretilmesi, ihtiyaç sahibi herkese kadar iletmesi ve yayılması için bütün ülkeler tarımsal yayım hizmeti vermektedirler. Tarımsal yayım, tarımın her alanında üretim, işleme ve pazarlama gibi faaliyetlerde bulunan kişilerin işlerini yaparken ihtiyaç duyacakları bilgi, teknik ve yöntemlerin doğru şekilde, zamanında ve yeterli düzeyde karşılanması amacıyla verilen her türlü eğitim, yayım, danışmanlık ve bilgilendirme hizmetidir. En başta kırsal alanda yaşam standardının yükseltilmesi ve bu doğrultuda sektörde karşılaşılan problemlerin çözülebilmesi için uğraşır. Özellikle sürdürülebilir tarımsal ve kırsal kalkınmanın sağlanabilmesi açısından tarımsal yayım büyük önem taşımaktadır. Bunların birbirleriyle ilişkilerinin anlaşılır hale gelmesi ve gelişen teknolojileri kullanarak bilgi ve becerilerin kazandırılması gerekmektedir. 

Medeniyetin tarım ile başladığını düşünürsek, yayımın da 4 bin yıllık bir geçmişi olduğunu kabul edebiliriz. Modern anlamda yayım kelimesi, son 200 yıldır kullanılmaktadır. 19. yüzyılın ikinci yarısında İngiltere'de Oxford ve Cambridge Üniversitelerinde ilk uygulamaların kırsal alanda tarım konularında görüldüğü bilinmektedir. İngiltere'deki başarılar, başta özellikle Amerika Birleşik Devletleri olmak üzere birçok ülkede yayılmasına neden olmuştur. ABD’de 1890'larda başlayan benzer faaliyetler kısa sürede yaygınlaşmış ve birçok eyalette üniversiteler bu tip faaliyetlerde bulunmuşlardır. 20. yüzyılın hemen başlarında ise artık tarımsal yayım işi, Tarım Bakanlığının resmi bir hizmeti haline gelmiştir. Amerika Birleşik Devletleri Tarım Bakanlığı (USDA) bünyesinde verilen yayım hizmeti bütün birimleri bağlayan, kırsal alana götürülen hizmetlerin temelini oluşturan öncelikli bir konudur. İşin en ilgi çeken yanı ise kooperatiflerin burada organizasyonun merkezi rolünü oynamasıdır. Resmi olarak 1914 yılından bu yana hizmet veren birim Kooperatif Yayım Hizmetleri Birimi, 1920'lerden itibaren Amerikan tarımının büyümesini ve verimliliğini teşvik etmiştir. ABD Kooperatif tarımsal yayım modeli, bugün dünyadaki yeniliklerin yayılması için en yaygın olarak tanınan, teknoloji transferinde en başarılı sistemlerden biri olarak kabul edilmektedir. Benzer durum Japonya’da görülmektedir. Japonya'nın Kooperatif Tarımsal Yayım Hizmeti için 1948 yılında kurulan birim, günümüze kadar faaliyetlerini sürdürmüştür. Halen yayım programları için tüm operasyonel harcamaların üçte ikisini karşılamaktadır. Ayrıca yayım elemanlarının eğitimi ve kırsal gençlik çalışmalarına yönelik tüm harcamaların yarısını karşılamaktadır. Kalan kısım ise Japon idari sisteminde vilayet yönetimlerince karşılanmaktadır. Bugün Güney Kore'deki tarımsal yayım politikası, 1957 yılından beri Tarım Bakanlığının idari bürokrasisinde özellikle kırsal kalkınma ağırlıklı olarak sürdürülmektedir. Avrupa Birliği üyesi ülkelerin hepsinde Tarım Bakanlıkları bünyesinde faaliyet gösteren ulusal tarımsal yayım hizmeti veren birimler bulunmaktadır. Çok köklü geçmişe sahip bu birimler üniversiteler ve kooperatifler ile birlikte çalışmışlardır. Halen hizmetin sahaya aktarılmasında yayım kooperatifleri ön plana çıkmaktadır. Avrupa Birliği’nde 20 ülkeden tarımsal ve kırsal kalkınma danışma hizmeti veren birimler 2013 yılında bir araya gelerek Avrupa Tarım ve Kırsal Danışma Hizmetleri Formu (EFRAS) kurmuşlardır. Avrupa tarımsal yenilik sistemlerini güçlendirmek için politika önerileri geliştirmekte ve Avrupa Araştırma ve Eylem Projesi (PRO AKIS) çerçevesinde çeşitli etkinlikler düzenlemektedirler.

Haber Görseli

Görüldüğü üzere gelişmiş ülkeler tarımlarında öncelikle bilginin üretimi, güncellenmesi, iletimi ve karşılıklı paylaşımı konusunda yayım hizmetlerine öncelik vermektedirler. Üretimin planlanması, gerçekleştirilmesi, desteklenmesi hatta tüketimin gerçekleşmesine kadar her seviyede bütün kararların alınmasında belirleyici olan bilginin en doğru şekilde kullanılabilmesi büyük önem taşımaktadır. Önceleri tarımsal yayım hizmetleri sadece kamu tarafından verilmiştir. Zamanla bu hizmet özelleştirilmiş ve üniversiteler, sivil toplum örgütleri, ziraat odaları, tarımsal danışmanlık şirketleri, serbest tarım danışmanları hatta tarımdan girdi alan ve tarıma girdi veren ticari işletmeler de sistemdeki yerlerini almışlardır. 
 
Bütün bu paydaşlar arasında üretici örgütlerinin özellikle de kooperatiflerin ayrı bir yeri bulunmaktadır. Yayım hizmetlerinin neredeyse tarihte başladığı ilk günden bu yana en dikkat çeken durum Yayım Hizmeti Kooperatiflerinin de eş zamanlı olarak kurulmasıdır. Üniversitelere ve kamu ya da özel sektöre ait AR-GE enstitülerindeki bilgilerin sektöre iletilmesi ve ihtiyaçların geri bu merkezlere bildirilmesi hizmetinin verilmesinde bütün üretici örgütleri arasında kooperatifler ön plana çıkmaktadırlar. Evrensel Kooperatifçilik Prensipleri arasında eğitimin temel bir yeri vardır. Yani kooperatiflerin var olma sebeplerinden biri, eğitim verilmesi ve bilginin yaygınlaştırılmasıdır.
 
Bu durum birçok ülkede olduğu gibi, bizim ülkemizde de benzer şekilde gelişim göstermiştir. Genç Cumhuriyetin ilk yıllarında, Büyük Önder Atatürk, tarım yapılması imkansız olarak görülen bir yerde örnek bir çiftlik kurmuş ve bu alanda da halkımıza liderlik etmiştir. Çiftçi eğitimine yönelik bir kavram ilk kez 1931 yılında Birinci Ziraat Kongresi’nde “Zirai Tahsil ve Neşriyat” başlığı ile ortaya atılmıştır. Tarımsal yayım kavramı ilk defa 1938 yılında toplanan “Birinci Köy ve Ziraat Kalkınma Kongresinde” kullanılmıştır. Tarım Bakanlığının 1943 yılında yürürlüğe giren kanun ile yayım hizmeti bir kamu hizmeti olarak tanımlanmıştır. Tarım Bakanlığının bu Kanun çerçevesinde il ve ilçe düzeyinde örgütlenme süreci, 1958 yılında bütün illerde tamamlanmıştır. Beş Yıllık Planda, tarımsal yayımın önemi kooperatifler ile birlikte ele alınmıştır. Tarımsal Yayım ve Uygulamalı Araştırma Projesi (TYUAP), Önder Çiftçi Projesi (ÖÇP), “Köy Merkezli Tarımsal Üretime Destek Projesi” gibi yaklaşımlar uygulanmıştır. Tarımsal Yayım ve Danışmanlık konusunda çıkartılan mevzuata bağlı olarak ciddi sayıda danışmana destek ödemesi yapılmaktadır. Türkiye Ziraat Odaları Birliği ile yapılan protokol ile bu alanda ciddi hizmetler verilmektedir. Geçen 90 yıllık zaman içinde ABD’de ve Avrupa’da uygulanan bilgi ve metotların Türkiye’nin ekonomik ve sosyal şartlarına uyacak şekilde aktarılması amacıyla birçok çalışma yapılmıştır. Bugün, yaygın teşkilatı ve uzman ordusuyla, basılı ve görsel yayınları ile ve webtarımtv uygulamaları ile ciddi bir potansiyele ulaşılmıştır. Tarımsal amaçlı bütün kooperatifler yapıları gereği eğitimler vermekte ve Tarım ve Orman Bakanlığından maddi destek ve uzman yardımı alabilmektedir.

üretici örgütleri