TEMMUZ-AĞUSTOS 2025 / RÖPORTAJ
Zehirli bir iksir: akrep zehri üretimi
Şanlıurfa'nın Karaköprü ilçesindeki 550 metrekarelik bir tesiste, zehirli akreplerden adeta bir umut iksiri damıtılıyor. Metin Örenler liderliğindeki bu yenilikçi şirket, yılda 10 bin akrepten elde ettiği zehirle dünya ilaç sanayisine kritik bir ham madde sunuyor. Biz de bu sıra dışı girişimin ardındaki başarı hikâyesini ve gelecek hedeflerini Metin Örenler ile konuştuk.
Şirketiniz ne zaman kuruldu? Hangi çalışmaları yapmaktasınız? Akrep zehri üretimine nasıl başladınız?
Şirketimiz (Şanlıurfa Akrep ve Yılan Zehiri Üretim İlaç San. Tic. Ltd. Şti.)2020’de çıkan akrep yönetmeliği (Akrep Türlerinin Doğadan Yakalanmasına İlişkin Usul ve Esaslara Dair Yönetmelik) ile izinlerini alarak Şanlıurfa Karaköprü ilçesine bağlı Akpınar mevkiinde 550 metre kare kapalı alan arazi üzerinde faaliyetlerini yürütüyor. Şirketimizin ilk kurulduğu dönemde Doğa Koruma ve Millî Parklar Genel Müdürlüğü ile Harran Üniversitesi Biyoloji Bölümünün vermiş olduğu raporlara istinaden akrep üretimi için anaç bireyler temin ederek faaliyetimiz başladı. Dolayısıyla akrep üretimi, akrep zehir sağımı ve bunlarla ilgili danışmanlık hizmetlerimiz 2020 yılı itibarıyla başladı. Bu yıl itibarıyla da yaklaşık 10 bin adet akrepten sağım yaparak aylık 60 gram kadar üretim gerçekleştiriyoruz.
Sektördeki yeriniz ve uluslararası konumunuz nedir? Akrep zehri kullanarak geliştirdiğiniz ürünler veya projeler nelerdir?
Türkiye’de öncü sayılan firmalardan biriyiz. Tesisimiz uzman biyolog ve konusunda uzman bir kadroyla faaliyetlerini yürütüyor. Uluslararası akrep zehri sektöründe söz sahibi olmaya çalışan bir şirketiz. Kanser ilacı ve ayrıştırma ile ilgili AR-GE çalışmalarımız mevcut. Doğaya zarar vermeden ürettiğimiz anaçlar ile yeni istihdam alanları oluşturarak ülke ekonomisine de katkı sağlamaktayız.
Hangi akrep türlerini kullanıyorsunuz ve neden bu türleri tercih ediyorsunuz?
Androctonus crassicauda cinsi akrep kullanmaktayız. Yapılan çalışmalarla bu türün ismi de değiştirildi. Bu türün yeni ismi Androctonus turkiyensis oldu. Kullanmakta olduğumuz bu türün zehri, yapısındaki proteinler kanser çalışmalarında ve dünyada birçok sektörde kullanılıyor. Bu sektörler sırasıyla; savunma, kozmetik ve ilaç sanayi.
AKREP ZEHRİ SAĞIMINDA YENİLİKÇİ YAKLAŞIM
Yasal izinler ve etik kurallar çerçevesinde mi üretim yapılıyor? Hangi güvenlik önlemlerine sahipsiniz?
2020’de çıkan yönetmelikte yazan kurallara uygun üretim ve zehir sağımı yapmaktayız. Tesisimiz 7/24 güvenlik kameralarıyla kontrol ediliyor. Personel harici tesis içine girilmesi kesinlikle yasak. Ayrıca ISO 14001:2015 (Çevre Yönetim Sistemi), ISO 10002:2018 (Müşteri Memnuniyetleri ve Şikayetleri Yönetim Sistemi), CE Uygunluk belgesi, ISO 45001:2018 (İş Sağlığı ve Güvenliği Yönetim Sistemi) ve ISO 9001:2015 (Kalite Yönetim Sistemi) gibi çeşitli belgelere sahip bir işletmeyiz.
Zehir sağım işlemi nasıl yapılıyor? Hangi teknolojileri/yöntemleri kullanıyorsunuz? Bu süreç akrepler için ne kadar zararsız?
Kendi geliştirdiğimiz sağım masamız ile üzerinde bulunan birkaç ekipman ile çok düşük voltajda elektrikle akreplerimizden zehir sağımı yapıyoruz. Tamamen kendi geliştirdiğimiz teknoloji ve yöntemleri kullanıyoruz. Akreplere sağım işleminde hiçbir zararı olmuyor. Hatta yöntemimiz sayesinde hamile akrebin sağımını yaptığımızda bile karnındaki yavrulara hiçbir zarar gelmiyor.
Sağılan zehrin işlenmesi, saflaştırılması ve saklanması süreçleri hakkında bilgi verebilir misiniz?
Yapılan sağım işlemi soğuk zincirde gerçekleştiriliyor ve sağılan zehir, eksi 48 ve eksi 86 gibi özel dondurucularda soğuk zincir kırılmadan saklanıyor. Daha sonra toz hâline getiriliyor. Bu işlemlerin kaliteli olması, bizler ve müşterilerimiz için çok önemli ve en üst seviyede çalışmalar yapılıyor.
Akrep zehri hangi alanlarda kullanılıyor? Özellikle üzerinde durduğunuz alanlar hangileri?
Tıp, kozmetik, tarım sanayi gibi çeşitli alanlarda akrep zehri kullanılıyor. Ancak bizim özellikle üzerinde durduğumuz sektör ilaç sanayisi, yani kanser ilaçlarında daha yoğun çalışmaktayız. İçeriğinde bulunan peptitler ve proteinler sayesinde çeşitli tıbbi ve biyoteknolojik alanlarda fayda sağlıyor. Akrep zehri, tıbbi ve biyoteknolojik alanlarda önemli bir doğal kaynak olup doğru ve dikkatli kullanıldığında birçok hastalığın tedavisinde umut vadeden sonuçlar sunuyor. Ancak, yüksek toksisitesi nedeniyle saklanması ve kullanımı özel dikkat gerektiriyor.
İşletmenizin kısa ve uzun vadeli hedefleri neler? Yeni yatırımlar veya büyüme planlarınız var mı? Akrep zehri pazarının geleceğini nasıl görüyorsunuz?
Kısa vadede dünya piyasasına akrep zehrinin devamlı bir şekilde satışını yapmak istiyoruz. Uzun vadeli hedeflerimiz ise kendi geliştireceğimiz akrep zehrinden üretilen kanser ilaçları ve akrep zehrinin protein ayrıştırmasını kendi ülkemizde kurmak. Akrep zehri, dünya piyasasında yeni bir sektör olup dünyadaki birçok yatırımcıyı kendine çekmekte. Bu nedenle, ileriki süreçte birçok bilim ve iş insanının odak noktası hâline geleceğini düşünüyoruz.
Bu alanda genç bilim insanlarına veya girişimcilere tavsiyeleriniz neler olur?
Bu alanda çalışmak isteyen bilim insanları veya girişimcilerin öncelikle dünya piyasasına hâkim olmaları ve satış yapacakları, çalışacakları sektörlerde bilgi sahibi olmaları gerekiyor. Aksi takdirde, uzun bir süre zaman ve maliyet kaybı yaşamaları söz konusu olabilir. Bu alana gerçekten ilgi duyan ve araştırmaya açık olan herkesin başarılı olabileceğine inanıyorum.