MAYIS-HAZİRAN 2025 / GÜNDEM
2025 yılı kurban varlığımız yeterli sayıda
Kurban Bayramı yaklaşırken hem üreticiyi hem de kurban kesecek vatandaşları bayram heyecanı sardı. Ülkemizin mevcut kurbanlık varlığını ve hayvancılık sektöründe yaşanan son gelişmeleri öğrenmek üzere bir araya geldiğimiz Hayvancılık Genel Müdürü Salih Çelik’ten ülkemiz hayvancılığı adına aldığımız umut verici pek çok başlığı Türk Tarım Orman Dergisi için derledik.
Yaklaşan Kurban Bayramı öncesi Genel Müdürlüğünüzün yaptığı faaliyetler neler?
Her sene olduğu gibi 2025 yılında da kurbanlık hayvan yeterlilik durumunun tespit edilmesi, iller arasında kurbanlık hayvan sevkleri ve bir önceki yıl kesilen kurbanlık hayvan miktarının belirlenmesi amacıyla İl Tarım ve Orman Müdürlüklerinden Hayvancılık İstatistikleri Bilgi Sistemine veri girişleri yapılması sağlanıyor. Bu bağlamda, Genel Müdürlüğümüzce alınması gereken önlemler ve yapılması gereken çalışmaların zamanında etkili olarak yerine getirilmesi için planlamalar yapılıyor.
Kurban Bayramı’na yaklaşıldığı dönemde yine İl Tarım ve Orman Müdürlükleri tarafından illerde kurulan hayvan pazarlarından belirlenen günlerde büyükbaş ve küçükbaş kurbanlık hayvan fiyatları Genel Müdürlüğümüze iletiliyor. Böylece gerek il bazlı ve gerekse de bölge bazlı fiyatların tespit edilmesi, hayvan pazarlarında fiyatlarda oluşacak dengesizlikler ve suni gelişen aşırı fiyat artışı olup olmadığı tespit edilerek gerekli önlemler alınıyor. Ayrıca Diyanet İşleri Başkanlığı tarafından hazırlanan “2025 Yılı Kurban Hizmetlerinin Uygulanmasına Dair Tebliğ”in hazırlanmasına da katkıda bulunuldu.
Kurbanlık sayısı yeterli mi? Vatandaşlar kurban alırken nelere dikkat etmeli?
2024 yılında, büyükbaş kurbanlık hayvan sayısı 1 milyon 103 bin 905 baş, kesilen büyükbaş kurban sayısı 911 bin 627 baştır. Küçükbaş kurbanlık hayvan sayısı 3 milyon 516 bin 226 baş, kesilen küçükbaş kurban sayısı ise 3 milyon 84 bin 909 baştır. 2025 yılında İl Tarım ve Orman Müdürlüklerimizden gelen verilere göre 1 milyon 278 bin 282 büyükbaş ve 3 milyon 811 bin 108 küçükbaş kurbanlık hayvan mevcudu bulunuyor. Bu rakamlara baktığımızda 2025 yılı Kurban Bayramı için yeterli sayıda kurban varlığımız olduğu görülüyor.
İstanbul’un Avrupa yakasına son 15 gün kala sevkiyatlar açılmaktadır. Avrupa yakasına 2024 yılındaki kadar kurbanlık hayvan girmesi durumunda arzda problem yaşanmayacağı öngörülmektedir.
Vatandaşlarımız kurban alırken mutlaka küpesi olup olmadığına bakmalılar. Mevcut küpe üzerinden Bakanlığımızın TARIMCEBİMDE uygulamasını kullanarak hayvanı sorgulayabilirler.
Alacakları hayvanın sağlıklı ve yaşını doldurmuş olmasına dikkat etmeliler. Bu konuda pazar yerlerimizde ve kurbanlık satış yerlerimizdeki görevli veteriner hekimlerimizden destek alabilirler. Ayrıca vatandaşlarımız kesim sonrasında et üzerinde şüpheli gördükleri durumlar için bayram süresince görevli olan veteriner hekimlerimiz ile irtibata geçebilirler.
Haber Görseli
Salih ÇELİK Hayvancılık Genel Müdürü
“KIRSALDA BEREKET, HAYVANCILIĞA DESTEK”
Tarım ve Orman Bakanı İbrahim Yumaklı ülkemizdeki kırmızı et üretiminin ülke ihtiyacının yüzde 95’ini karşıladığını söyledi ve 2028 yılında canlı hayvan ithalatının biteceğini belirtti. Bununla ilgili neler söylersiniz?
Kırmızı ette kendine yeterlilik oranımız yüzde 95,2 ve hayvan arzında herhangi bir sorunumuz bulunmuyor. Buna karşın Bakanlığımızca mevcut kırmızı et arz ve talebi dikkate alınarak yerli üreticimizi zarara uğratmadan artan et tüketimini karşılayacak arzın oluşturulması, boş kapasitenin değerlendirilmesi, spekülatif hareketlerin önlenerek istikrarın sağlanması, yurt içi fiyatların kontrol altında tutulması, tüketicinin uygun fiyatla kırmızı ete erişiminin sağlanması amacıyla tüketiminin yoğun olduğu dönemler planlanarak kontrollü bir besilik hayvan ithalat yönetimi uygulanıyor. 2024 yılında 600 bin baş besilik canlı hayvan ithalat izni verilmişken (fiili ithalat miktarı 531 bin baş) 2025 yılında bu sayı 520 bin başa düşürüldü.
Bakanlığımızca 2024 yılında hayata geçirilen hayvancılık yol haritası kapsamında uygulanacak politikalarla risklerin minimize edilerek ithalatın bitirilmesi hedefleniyor. Bu kapsamda; yeni modelde besilik erkek sığır desteği yüksek oranlarda artırıldı. Ayrıca yeni modelde kadınlarımıza, gençlerimize ve aile işletmelerine pozitif ayrımcılık yapılarak destekleme miktarları yükseltildi. Yeni destekleme modelimiz kapsamında, hayvancılık sektörünün sürdürülebilir büyümesine katkıda bulunmak amacıyla, sürü büyüklüğünün artırılması hedefleniyor. Bu amaçla yeni doğan her buzağı, kuzu ve oğlak temel destek kapsamına alındı. Ayrıca süt fiyatlarında istikrar sağlanarak damızlıkların kesiminin engellenmesiyle damızlık sürü büyüklüğünün korunması isteniyor.
Tarımsal üretimde üreticilerimizin korunması amacıyla sözleşmeli üretim modeline özel teşvikler sunuluyor. Bu kapsamda, T.C. Ziraat Bankası ve Tarım Kredi Kooperatifleri (TKK) aracılığıyla sağlanan Tarımsal Üretime Dair Hazine Faiz Destekli Yatırım ve İşletme kredilerinde, sözleşmeli üretim yapan üreticilere yüzde 15 oranında faiz indirimi uygulaması hayata geçirildi. Sözleşmeli üretim modelini benimseyen üreticilerimize yönelik prim indirimi oranı yüzde 5’ten yüzde 10’a yükseltilirken, sigorta yaptırma imkânı da sunuldu. Bu sayede, üreticilerimizin üretim süreçlerindeki riskleri minimize etmeleri ve daha istikrarlı bir şekilde faaliyetlerini sürdürmeleri hedefleniyor.
Hayvansal üretim planlaması kapsamında besilik materyal üretimini artırmak amacıyla 19 il (Ağrı, Ardahan, Artvin, Bayburt, Bingöl, Bitlis, Elâzığ, Erzincan, Erzurum, Gümüşhane, Hakkâri, Iğdır, Kars, Malatya, Muş, Sivas, Şırnak, Tunceli, Van ) besilik materyal üretim planlama bölgesi olarak belirlendi. Bu illerde buzağı/malak yetiştiricilerine temel desteğin yarısı oranında (500 TL/baş) ilave destekleme ve hazine destekli, faiz indirimli kredi kullanımlarında ilave yüzde 20 faiz indirimi sağlanacak.
Ülkemizde etçi damızlık üretimi yapan işletme sayısını artırarak daha fazla etçi ırk besilik materyalinin yerli imkânlarla yetiştirilmesini sağlamak amacıyla “Kırsalda Bereket, Hayvancılığa Destek Projesi” hayata geçirildi.
ÜRETİM PLANLAMASI İLE 2024 YILINDA BÜYÜKBAŞ HAYVAN SAYISI ÖNCEKİ YILA GÖRE YÜZDE 2,4 ARTTI
Ülkemizde hayvancılıkla ilgili verilen destekler neler? Üreticiden bu konuda aldığınız geri dönüşler nasıl?
Tarımsal destekler, yönlendirici ve teşvik edici nitelikteki rolüyle tarımsal üretimin en güçlü enstrümanlarından ve en önemli politika araçlarından birini oluşturuyor. Üretimde sürdürülebilirliğin ve gıda arz güvenliğinin sağlanması, verimliliğin artırılması ve kaynakların etkin kullanılması amacıyla üreticilerimiz destekleniyor.
Üretim planlaması ve sözleşmeli üretim gibi politikalarımızı daha etkin hâle getirecek, hayvancılık işletmelerinin ekonomik açıdan güçlü, dirençli ve sürdürülebilir bir yapıya kavuşmasını sağlayacak, üreticilerimizin rekabet gücünü artıracak, yönlendirme mekanizmalarını devreye sokacak, kalite ve verimlilik odaklı etkin ve sade yeni bir destekleme modeline geçildi. Hayvancılığa 22 kalemde verilen destekler sadeleştirilerek 7 kaleme düşürüldü.
Hayvancılık Desteklemeleri Uygulama Tebliği kapsamında destekler veriliyor. Bu destekler Temel Hayvancılık Destekleri ve Ürün Geliştirme Destekleri olarak iki ana başlık altında uygulanıyor.
Birim hayvan üzerinden ödenecek olan Temel Hayvancılık Destekleri; Büyükbaş (buzağı ve malak) Desteği, Küçükbaş (kuzu ve oğlak) Desteği, Arılı Kovan Desteği ve İpekböceği Desteği olarak belirlendi.
Ürün üzerinden ödenecek Ürün Geliştirme Destekleri ise Çiğ Süt Desteği, Besilik Sığır (Karkas) Desteği ve Tiftik Desteği olarak belirlendi.
Ayrıca yönlendirici ve verimlilik kriterlerinin uygulanmasıyla ilave destekler veriliyor. Örneğin aile işletmesi olması, genç/kadın olması, ari işletme olması, suni tohumlama yaptırması gibi kriterler ile alınabilecek destek miktarı artıyor.
Bunlardan başka yetiştiricilerimize Ziraat Bankası ve Tarım Kredi Kooperatiflerince kullandırılan hazine faiz destekli tarımsal krediler kullandırılıyor.
1 Ocak 2024 tarihinden itibaren hayvancılıkta üretim planlaması uygulanmaya başlanması ve sözleşmeli üretim ile 2024 yılı Ocak-Aralık döneminde sanayiye aktarılan çiğ inek sütü miktarı bir önceki yılın aynı dönemine göre yüzde 10,45 (1 milyon 68 bin ton) artış göstererek yaklaşık 11 milyon 287 bin ton olarak geçekleşti ve tüm zamanların en yüksek seviyesine ulaştı. Üretim planlaması, destek politikalarının etkinliği, kayıtlılık ve hayvan sayısının artışına bağlı olarak özellikle sanayiye aktarılan çiğ inek sütü miktarında artışlar yaşanmaktadır.
Üretim planlaması, yeni destekleme modeli ve yönlendirici sübvansiyonlu kredi/hibeler sayesinde 2024 yılında, 2023 yılında 16 milyon 583 bin olan büyükbaş hayvan sayısı yüzde 2,4 artarak 16 milyon 986 bin baş seviyesine; 2023 yılında 52 milyon 363 bin olan küçükbaş hayvan sayısı yüzde 4,8 artarak 54 milyon 903 bin baş seviyesine ulaştı. Bu artış, sürdürülebilir hayvancılık politikalarının ve finansal teşviklerin etkili bir şekilde uygulanmasının sonucudur.
HAYVANCILIK YOL HARİTASINDA, ÜLKE KAYNAKLARININ ETKİN KULLANIMI HEDEFLENİYOR
Sürdürülebilir hayvancılık uygulamaları yapılıyor mu? Bu uygulamaların yaygınlaşması için neler yapılmalı?
Hayvancılığı canlandırmak ve sürdürülebilirlik açısından, Tarımsal Üretim Planlaması kapsamında kaliteli, sağlıklı, yeterli hayvansal gıda arzının sağlanması amacıyla, stratejik önemi haiz kırmızı et, beyaz et, süt ve yumurtanın nerede ne kadar üretileceğine dair üretim modelleri oluşturuldu. Bu amaçla da hayvancılık yol haritamızda ilk eylem olarak ülke kaynaklarını etkin kullanımını hedefleyen üretim planlaması 1 Ocak 2024 tarihinde hayata geçirildi. Yeni destekleme modelinde hayvancılık desteklemeleri 2024-2026 yıllarını kapsayacak şekilde 3 yıllık olarak açıklandı. Ayrıca 2024-2028 yılı hayvancılık yol haritası kapsamında sürdürülebilir, verimli ve kaliteli hayvansal üretim ile güvenli gıda arzını sağlamak amacıyla suyu merkeze alan bir yaklaşımla Hayvancılık Genel Müdürlüğü olarak 8 başlıkta hayvancılık yol haritası yürütülüyor.
KIRMIZI ETTE DIŞA BAĞIMLILIĞI BİTİREN PROJELER DEVAM EDECEK
Ülkemizin hayvancılık sektöründeki mevcut yeterlilik oranlarını sürdürmek adına önümüzdeki dönemde hangi stratejiler izlenecek?
Ülkemiz hayvancılık sektöründe; yapılan tüm bu çalışmalar, uygulanan politika ve projelerimiz ile hayvansal ürün üretiminde kendine yeten, bazı ürünlerde de ihracat potansiyeli yüksek bir durumda.
Hayvansal ürünlerden süt üretiminde yüzde 117, kırmızı et üretiminde yüzde 95,2, Beyaz et üretiminde yüzde 113, yumurta üretiminde yüzde 114 ve bal üretiminde yüzde 110 yeterlilik oranımız mevcut.
Bakanlık olarak vatandaşlarımızın hayvansal gıda arzının sürdürülebilir kılınması amacıyla büyükbaş hayvancılıkta verimliliğin artırılması, küçükbaş hayvancılıkta ise hem sayısal hem de verimliliğin artırılmasını hedefliyoruz.
2024-2028 yılları hayvancılık yol haritası kapsamında özellikle kırmızı ette dışa bağımlılığı bitirmeye yönelik tedbirler alınarak projeler uygulanmaya devam edecek.