MART-NİSAN 2025 / GÜNDEM
Hayvan, insan ve çevre sağlığının koruyucular: veteriner hekimler
Dünya Veteriner Hekimleri Birliğinin kararıyla her nisan ayının son cumartesi günü "Dünya Veteriner Hekimler Günü" olarak kutlanıyor. Bu yıl 26 Nisan’da kutlanacak olan gün vesilesiyle Ankara Üniversitesi Veteriner Fakültesi Dekanı V. Prof. Dr. Necmettin Ünal ile bir araya geldik. Ünal; klinik bilgiyle üretim bilimini, halk sağlığıyla çevre bilincini, hayvan refahıyla etik değerleri bütünleştiren veteriner hekimliğin, günümüzün karmaşık sağlık ve üretim sorunlarına kapsamlı çözümler sunabilen nadir mesleklerden biri olduğunu vurgulayarak veteriner hekimlerin toplumsal, ekonomik ve ekolojik sistemler içindeki yerinin her geçen gün daha da hayati hâle geldiğine dikkat çekti.
Veteriner hekimlik mesleği ve mesleğin önemi hakkında bilgi verir misiniz?
Veteriner hekimlik mesleği; hayvan sağlığının korunması, hasta hayvanların teşhis ve tedavilerinin yapılması, hayvanlarda refahın iyileştirilmesi, zoonotik hastalıkların önlenmesi, hayvanların yetiştirilmesi, ıslahı ve beslenmesi, hayvansal gıdaların üretilmesinde çiftlikten sofraya gıda güvenliğinin sağlanması ve halk sağlığının korunması gibi birçok sorumlulukları ve görevleri bulunan bir meslek. Veteriner hekimlik toplum sağlığını, çevre güvenliğini ve gıda sistemlerinin sürdürülebilirliğini doğrudan etkileyen stratejik bir meslektir. Veteriner hekimler, çok sayıda farklı bilim alanlarıyla entegre çalışarak hem koruyucu hekimlik hem de teşhis ve tedavide bilimsel ve sistematik çözümler üretmektedirler.
Hayvan sağlığı hizmetlerinin temellerini oluşturan teşhis, tedavi ve rehabilitasyon süreçlerinde veteriner hekimler aktif görev üstleniyorlar. Çiftlik ve ev hayvanları başta olmak üzere çeşitli evcil ve yaban hayvanlarında karşılaşılan enfeksiyöz, paraziter, metabolik ve travmatik hastalıkların doğru teşhisi ve bu teşhise uygun tedavi protokollerinin uygulanması, mesleğin klinik yönünü oluşturuyor.
Hastalıkların tedavi sürecinde veteriner hekimler yalnızca hastalık yönetimiyle değil aynı zamanda etik temelli yaklaşımları göz önünde bulundurarak hayvanlarda ağrı ve stres kontrolünün sağlanması ve hayvanlarda yaşam kalitesinin artırılması ve böylece hayvan refahının iyileştirilmesi yönünde de görevler üstlenirler. Koruyucu hekimlik uygulamaları veteriner hekimlik mesleğinin temel uygulamalarından birini oluştururken bu konuda hayvan sahiplerinin bilinçlendirilmesi oldukça önem taşıyor.
Haber Görseli
Prof. Dr. Necmettin Ünal Ankara Üniversitesi Veteriner Fakültesi Dekanı V.
VETERİNER HEKİMLİK, İNSAN SAĞLIĞI İÇİN DE STRATEJİK BİR MESLEK
Zoonotik yani hayvanlardan insanlara bulaşan hastalıkların yayılmasının kontrol altına alınmasında veteriner hekimlik, toplum sağlığı açısından kritik bir öneme sahip. En çok bilinen kuduz, tüberküloz, bruselloz, salmonelloz ve kuş gribi gibi zoonotik hastalıkların yayılmasının önlenmesi aşamasında erken teşhis ve karantina uygulamalarının yerine getirilmesi veteriner hekimlerin uzmanlık alanına giriyor. Bu yönüyle meslek, hem hayvan hem de insan sağlığının korunmasında stratejik bir işlev görür. Veteriner hekimlerin zoonotik hastalıklarla ilgili bu görevi evcil yaşamın yanı sıra vahşi yaşamı da kapsıyor.
Veteriner hekimliğin bir diğer önemli faaliyet alanı da hayvansal verimlerin miktar ve kalitesinin iyileştirilmesi; böylece hayvansal üretimin artırılması ve üretimde sürdürülebilirliğin sağlanmasıdır. Bu görevleri yerine getirirken hayvanların optimal koşullarda yetiştirilmesi, bakım, besleme ve barınak koşulları başta olmak üzere çevre koşullarının iyileştirilmesi, etkili bir sürü idaresinin uygulanması, yaş ve verim durumuna göre hayvanların optimal beslenmesi, hayvanların beslenmesinde yararlanılan çeşitli yem bitkilerinin özelliklerinin bilinmesi ve yetiştirilen hayvanların genetik kapasitelerinin ıslahı da mesleğin konuları arasında yer alıyor.
Veteriner hekimler özellikle çiftlik hayvanlarının yetiştirilmesinde; genetik ıslah, üreme yönetimi, barınak tasarımı ve verimleri, gıda güvenliği bakımından da dikkate alan çiftlik yönetimi gibi alanlarda bilimsel rehberlik sunarlar. Hayvan besleme disiplini kapsamında veteriner hekimler, rasyonel yemleme stratejileri geliştirerek metabolik hastalıkların önlenmesine katkı sağlar; yem güvenliği, katkı maddelerinin kontrolü ve kalıntı riski analizleri gibi konularda uzman desteği verirler. Bu sayede ülke ekonomileri için katma değer yaratmaktadırlar.
“TEK SAĞLIK” YAKLAŞIMI
Tüm bu alanların ötesinde veteriner hekimler, insan, hayvan ve çevre sağlığını bir bütün olarak ele alan “tek sağlık” yaklaşımının da temel uygulayıcılarındandır. Bu çerçevede, veteriner hekimler; çevresel kirleticilerin etkilerinin değerlendirilmesi, ekosistem dengesinin korunması, biyoçeşitlilik tehditlerinin analizi ve yaban hayatı yönetimi gibi alanlarda bilimsel katkılar sunarlar.
Sonuç olarak veteriner hekimlik çağdaş dünyada sadece hayvan sağlığıyla sınırlı bir alan olmaktan çıkmış; halk sağlığı, hayvansal üretim, gıda güvenliği, çevresel sürdürülebilirlik ve bilimsel ilerleme açısından da stratejik öneme sahip bir meslek olmuştur.
Dünya Veteriner Hekimler Günü ile ilgili neler söylemek istersiniz?
Dünya Veteriner Hekimler Günü, her yıl nisan ayının son cumartesi günü kutlanan, veteriner hekimlik mesleğinin hayvan sağlığı, toplum sağlığı, hayvan refahı, gıda güvenliği ve çevresel sürdürülebilirlik açısından taşıdığı çok yönlü önemin vurgulandığı evrensel bir farkındalık günü. Dünya Veteriner Hekimleri Birliği (WVA) ve Dünya Hayvan Sağlığı Örgütü (WOAH) iş birliğiyle kutlanan bu özel gün, veteriner hekimlerin hem hayvan sağlığını korumadaki hem de halk sağlığının korunması ve iyileştirilmesindeki stratejik rollerini uluslararası düzeyde görünür kılmayı amaçlıyor.
SAĞLIK PERSONELİ OLARAK YASAL STATÜ TALEBİ
Bununla birlikte, veteriner hekimlik mesleği Türkiye özelinde değerlendirildiğinde, yapısal ve işlevsel bazı sorunlarla karşı karşıya. Meslek mensuplarının sağlık personeli olarak yasal statüye sahip olmaması, gıda güvenliği ve halk sağlığı gibi kritik alanlarda yürüttükleri görevlerin kurumsal düzeyde yeterince tanınmamasına yol açıyor. Ayrıca ağır ve tehlikeli çalışma koşullarına rağmen ekonomik ve sosyal haklar açısından yetersiz desteklenmeleri, mesleki tatmin ve motivasyon üzerinde olumsuz etkiler yaratıyor. Eğitim ile uygulama arasındaki uyumsuzluk, meslek içi gelişim olanaklarının sınırlılığı, yetki karmaşaları ve antimikrobiyal direnç gibi küresel sağlık tehditlerine karşı yeterli kamusal farkındalık oluşturulamamış olması da veteriner hekimliğin güncel sorun alanları arasında yer alıyor.
Dünya Veteriner Hekimler Günü, bu bağlamda mesleğin sorunlarının görünür kılınması, meslek içi dayanışmanın güçlendirilmesi ve toplumsal farkındalığın artırılması için önemli bir fırsat olarak da değerlendirilmelidir. Bu özel gün, veteriner hekimlerin sadece hayvanlarla değil toplumla, doğayla ve gelecekle olan bağlarını güçlendiren bir bilinçlenme platformu. Ayrıca politika yapıcılara, mesleki örgütlenmelere ve akademik kurumlara, veteriner hekimliğin rolünü sistematik biçimde yeniden tanımlama ve destekleme sorumluluğunu da hatırlatıyor. Ülkemizde Dünya Veteriner Hekimler Günü ilk olarak 28 Nisan 2001’de Türk Veteriner Hekimleri Birliğinin düzenlediği bir organizasyonla kutlanmıştı.
2025 Dünya Veteriner Hekimler Günü’nün “Hayvan Sağlığı Ekip İşidir” teması veteriner hekimlik uygulamalarının iş birliğine dayalı doğasını vurgulayarak veteriner hekimlikte yüksek kaliteli hizmetlerin sunulmasında birden fazla profesyonelin oynadığı rolün altını çiziyor. Hayvan sağlığı, refahı ve yetiştiriciliği ile sağlıklı ve kaliteli hayvansal ürünlerin üretilmesinde mevcut olan çeşitli zorlukların üstesinden gelmede çeşitli uzmanlık alanlarında iş birliği ve ortak çalışma gerekiyor. Bu bağlamda etkili ve verimli veteriner hizmetlerinin hekimlerle birlikte araştırmacılar, veteriner teknikerler, veteriner teknisyenler, laborantlar, gerektiğinde diğer yardımcı sağlık profesyonelleri ve yetiştiriciler de dâhil olmak üzere birçok kişinin ortak çabalarına dayandığına ve böylece ekip çalışmasının önemine odaklanıyor.
Sonuç olarak, Dünya Veteriner Hekimler Günü, veteriner hekimliğin bilimsel, etik ve toplumsal yönlerinin bir bütün olarak ele alındığı, bu mesleğin insan ve hayvan yaşamındaki yerini vurgulayan anlamlı bir gün. Bugünün, yalnızca sembolik bir kutlama olmaktan öteye geçerek veteriner hekimlerin emeklerinin takdir edildiği, sorunlarının görünür olduğu ve çözüm önerilerinin gündeme taşındığı yapıcı bir platform hâline gelmesi önemlidir. Böylece, sadece mesleki değerlerin değil, küresel sağlığın sürdürülebilirliği de bu perspektiften güç kazanacaktır.