Hububat hasadının yapıldığı bu aylarda hasat sonrası toprakta kalan kök ve saplardan kurtulmak için çiftçiler anız yakma yoluna sıkça başvuruyor. Ülkemizde 1993 yılından beri yasak olmasına rağmen maalesef anız yakmak kolay, masrafsız ve çabuk bir yöntem olarak görülüyor. Ancak bu yöntem topraktaki organik maddeleri yok ederken ve uzun vadede verimi de düşürüyor.
Çeşitli anlamlara gelen anız; toprak içinde kalan bitki kökü, nadasa bırakılmaksızın ekilen tarla, mısır sapı, biçilmeden toprakta kalan saplar, tarla sınırındaki otlar (hendek veya tümsekler), tarla bozumu, hasat zamanı, nadasa bırakılan tarla, iğde dikeni gibi anlamlar taşıyor. Ancak genel itibariyle, tarımsal üretim sonucunda biçilmiş olan tahılların toprakta kalan kök ve sap artıklarına anız adı veriliyor.
Peki üreticiler yasak olmasına rağmen toprağın en büyük düşmanı olan anız yakma yöntemine neden başvuruyor? Üreticiler kısa sürede toprak hazırlığını tamamlamak, toprak işlemede kolaylık sağlamak, hastalık ve zararlılarla mücadele etmek, yabancı ot kontrolü ve hasat sonrası artıkların ekonomik bir değer taşımadığı gibi düşüncelerle anız yakıyorlar. Anızı yakanlar kendilerine göre doğru bir iş yaptıklarına inansalar da anız yakmanın çevreye, toprağa, topluma, hayvanlara kadar uzanan pek çok zararı var.
Anız yakmanın genel zararları;
• Çevre ve toplum sağlığı, kamu düzeni, halkın güvenliği ve kamu mallarına zarar vermesi,
• Tarımsal ve doğal ekosistemi tahrip etmesi,
• Anızlarla birlikte o alanda yaşayan bütün canlılar, hayvanlar ve mikroorganizmaların yanması,
• Topraktaki mikrobiyolojik aktivitenin gerilemesi,
•Toprakların verimsizleşmesi olarak sayılabilir.
Anız yakmanın çevreye etkileri;
• Orman ve konut yangınlarına sebep olması,
• Yaban hayvanlarının yok olması veya yuvalarını kaybetmeleri,
• Kurak ve yarı kurak bölgelerde erozyonu artırıcı rol oynaması,
• Yangınlar sırasında havanın kirlenmesi sonucu küresel ısınmaya neden olması,
• Kontrolsüz olarak yakılan anızların komşu tarladaki hasat edilmemiş ürünlerin yanmasına sebep olması olarak sayılabilir.
ANIZ YAKMAK YERİNE ALTERNATİF OLARAK NELER YAPILABİLİR?
Öncellikle insanları anız yakmaya yönlendiren etkenlerin tek tek değerlendirilerek daha etkin yöntemlerin üreticilere anlatılarak ikna edilmelerini sağlamak gerekiyor. Anız yakmak yerine anızlı tarla doğrudan işlenebilir veya ekilebilir. Yine anız yakılmadan parçalanabilir ve parçalanan bu anız toprak üzerine serilebilir.
Hasat sırasında biçerdöverin, sapı parçalayarak toprak yüzeyine eşit şekilde dağıtan bir sistemle donatılması veya anızın başka bir aletle toprak yüzeyine dağıtılması yapılabilir. Balya yoluyla veya klasik yollarla anızların tarladan toplanması, biçerdöverin anızı toprağa en yakın seviyede biçmesinin sağlanması, hasattan sonra tarladaki anızı parçalayarak toprağa kolayca karışmasını sağlayan aletlerin kullanılması yapılabilecek yöntemlerden bazıları.
Yine anızların daha çabuk parçalanıp organik maddeye dönüşmesini sağlamak amacıyla toprağa kalan sapın yüzde 1’i kadar “azot dengeleme gübresi” verilebilir.
Anız parçalandıktan sonra ekim makinesi ile ekim yapılırken sapların ekim makinesi ekici ayaklarını tıkamaması için toprağı yararak çalışan balta ayaklı ekim makineleri yerine diskli ayaklar kullanılması düşünülebilir.
Anız artıkları saman yapılarak, başta geviş getirenler olmak üzere kışı ahırda geçiren hayvanlar tarafından tüketilmesi sağlanabilir. Ayrıca anız artıkları mantar üretiminde ve kâğıt sanayide de kullanılabiliyor.
ANIZ YAKMANIN CEZASI DEKAR BAŞINA 48,58 LİRA
2872 sayılı Çevre Kanunu'nun Ek-1 inci maddesinin (c) bendinde; "Anız yakılması, çayır ve meraların tahribi ve erozyona sebebiyet verecek her türlü faaliyet yasaktır." denilmekte ve aynı Kanun'un 20. maddesinin (l) bendi gereğince anız yakanlara dekar başına 2018 yılı için 48,58 TL idari para cezası veriliyor. Anız yakma fiilinin orman ve sulak alanlara bitişik yerler ile meskûn mahallerde işlenmesi durumunda ise ceza 5 kat artırılıyor.
Anız yakma olayını gördüğü veya duyduğu halde gerekli işlemleri yapmayan muhtar ve kamu görevlileri hakkında da Kabahatler Kanunu'nun ‘Emre Aykırı Davranış’ maddesi gereğince işlem yapılıyor.
ANIZ YAKMAK YERİNE BU YÖNTEMLERİ DENEYİN!
• Anızlı tarlayı doğrudan işleyebilir veya ekebilirsiniz.
• Anızı yakmadan parçalayabilirsiniz.
• Parçalanan anızı toprak üzerine serebilirsiniz.