OCAK-ŞUBAT 2024 / RÖPORTAJ
Ulusal Su Kurulu, Türkiye su politikasına önemli katkılar sunacak
Türkiye, bulunduğu iklim kuşağı sebebiyle su kısıtlılığı yaşayan ülkeler arasında. Su kaynaklarımızın doğru, verimli ve tasarruflu kullanılması adına başta Su Yönetimi Genel Müdürlüğü olmak üzere çok sayıda kamu kurum ve kuruluşu önemli çalışmalar yapıyor. Bu çalışmalardan biri de Tarım ve Orman Bakanı Başkanlığında toplanan Ulusal Su Kurulu. İlk toplantısını gerçekleştiren kurulun çalışma kapsamını, aldığı kararları ve Türkiye’nin su potansiyeli üzerine merak ettiklerimizi Su Yönetimi Genel Müdürü Afire Sever’e sorduk.
Başkanlığını Tarım ve Orman Bakanının yürüttüğü Ulusal Su Kurulunun kuruluş sebeplerinden kısaca söz eder misiniz?
Su; yaşamın devamı, ekosistemlerin sürdürülebilirliği ve insanlığın refahı için temel bir kaynak olarak kritik bir öneme sahip. Ülkelerin sosyal ve ekonomik kalkınmasında önemli rol oynayan su kaynakları; iklim değişikliği, aşırı kullanımlar, insani faaliyetlerden kaynaklı kirlilik gibi birçok nedenle hem miktar hem de kalite olarak tehdit altında bulunuyor.
Özellikle ülkemiz gibi Akdeniz iklim kuşağında yer alan ülkelerde iklim değişikliği etkilerinden dolayı su kaynakları üzerinde kırılganlığın çok daha fazla hissedildiği bir gerçek. Başta bu ülkeler olmak üzere dünyanın birçok gelişmiş ülkesinde; akılcı, hızlı aksiyon alan, adaptasyon kabiliyeti yüksek ve tüm paydaşları dâhil edecek katılımcı bir yaklaşımla teşkil edilmiş su yönetimi kurumsal yapılanmalarının var olduğunu görüyoruz.
Bu sebeplerle üst düzey bir kurulun kurulması ihtiyacı hâsıl oldu ve 29 Kasım 2023 tarihli ve 32384 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi ile Ulusal Su Kurulu kuruldu.
Ulusal Su Kurulunda hangi kurumlarla iş birliği yapıldı? Kurul kimlerden oluşuyor?
Ulusal Su Kurulu, su konusunda görev ve yetki sahibi kurum ve kuruluşları içerecek şekilde, katılımcı bir yaklaşımla oluşturuldu ve sekretaryası Su Yönetimi Genel Müdürlüğü tarafından gerçekleştirilecek. Sayın Tarım ve Orman Bakanının Başkanlığında toplanan kurul üyeleri; Tarım ve Orman Bakan Yardımcısı, Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakan Yardımcısı, Dışişleri Bakan Yardımcısı, Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakan Yardımcısı, Hazine ve Maliye Bakan Yardımcısı, İçişleri Bakan Yardımcısı, Kültür ve Turizm Bakan Yardımcısı, Millî Eğitim Bakan Yardımcısı, Sağlık Bakan Yardımcısı, Sanayi ve Teknoloji Bakan Yardımcısı, Ulaştırma ve Altyapı Bakan Yardımcısı, Strateji ve Bütçe Başkanı, Türkiye Bilimsel ve Teknolojik Araştırma Kurumu Başkanı, Türkiye İstatistik Kurumu Başkanı, Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği Başkanı, Türkiye Belediyeler Birliği Başkanı olarak belirlendi. İhtiyaç halinde kurula doğal üyelerinin yanı sıra diğer bakanlıklar, kamu kurum ve kuruluşları, üniversiteler, sivil toplum kuruluşları ile sektör temsilcileri de davet edilebilecek.
Su kaynaklarımızın gelecek nesillerin ihtiyacını da karşılayacak miktar ve kalitede muhafaza edilebilmesi için koruma-kullanma dengesi gözetilerek arz talep yönetimini sağlamak zorundayız. Bunun sağlanmasına yönelik olarak her bir havza için Havza Ölçekli Yönetim Planlarını hazırlıyoruz. Havza Ölçekli Yönetim Planları, alanda yer alan ve yer alabilecek tüm sektörleri ihtiva ederek çok sayıda kurumun su kaynakları konusunda yetkilerini bir plan çatısı altında topluyor.
Haber Görseli
Afire Sever, Su Yönetimi Genel Müdürü
Kurulun hayata geçen faaliyetleri nelerdir, bizimle paylaşır mısınız?
Ulusal Su Kurulunun ilk toplantısı 25 Aralık 2023’te Tarım ve Orman Bakanımız İbrahim Yumaklı’nın başkanlığında gerçekleştirildi.
Toplantı sonucunda ülkemiz su politikası için önemli kararlar alındı. Su Yönetimi Genel Müdürlüğü koordinasyonunda, tüm kurumlarla eş güdüm hâlinde Su Kanunu ve Taşkın Kanunu’na altlık teşkil edecek çalışmaların yapılması, alternatif su kaynakları ve su fiyatlandırması gibi hususlarda çalışmaların yapılması ve bu çalışmaların kurula rapor olarak sunulması yönünde kararlar alındı. Konu bazında da bazı alt kurullar oluşturuldu. Bu kapsamda; suyun verimli kullanımı konusunda çalışmalar yapmak üzere “Su Verimliliği Alt Kurulu”, su ile ilgili izlemelerin ve veri durumunun analiz edilmesi maksadıyla “İzleme ve Veri Envanteri Alt Kurulu”, sınır aşan sularımızla ilgili kurumlar arası iş birliğini sağlayarak ülkemizin menfaatlerini koruyacak ve iyi komşuluk ilişkilerimizi sürdürecek argümanlar oluşturmak gibi hususlarda çalışmalar yapmak üzere “Sınır Aşan Sular Politikası ve Uluslararası Hidropolitik Gelişme Alt Kurulu” kuruldu ve bu alt kurullar çalışmalarına başladı.
ULUSAL SU KURULU YILDA EN AZ İKİ KEZ TOPLANACAK
Kurul hangi sıklıkla bir araya geliyor? Bir sonraki toplantının zamanı ve gündem maddeleri neler olacak?
İkinci toplantının 2024 yılının haziran ayında yapılması planlanıyor. Ulusal Su Kurulu yılda en az iki kez toplanacak. Toplantı gündemi bir önceki toplantıda kurul tarafından çalışma yapılması gereken konularda kaydedilen aşama, alt kurul çalışmaları, illerden ve havzalardan gelen taleplerin ve sorunların çözüme bağlanması gibi konular olacak. Ayrıca toplantı öncesinde ilgili kurumlardan kurulda görüşülmek üzere talep edilen konular değerlendirilerek toplantı gündemi oluşturulacak.
Türkiye’nin mevcut su potansiyeli ne durumda? Gelecekte su sıkıntısı yaşama ihtimalimiz var mı?
Ülkemiz, Akdeniz iklim kuşağında yer aldığından iklim değişikliğinin olumsuz etkilerinden en fazla etkilenecek bölgeler arasında kabul ediliyor. Şu an için yıllık kullanılabilir su potansiyelimiz 112 milyar metreküp. Gelecekte iklim değişikliğine bağlı olarak kullanılabilir su miktarında yaşanabilecek değişimlere ilişkin projeksiyonlar, su kaynaklarımızın 2030 yılına kadar yüzde 20’ye varan oranlarda azalabileceğini gösteriyor.
Yaşanacak olası su sıkıntısının önüne geçmek için hangi tedbirler alınıyor?
4 Mayıs 2023 tarihli ve 2023/9 sayılı Cumhurbaşkanlığı Genelgesi ile “Değişen İklime Uyum Çerçevesinde Su Verimliliği Strateji Belgesi ve Eylem Planı (2023-2033)” yayımlandı. Bu belgede kentsel, endüstriyel, tarımsal ve bireysel su verimliliğinin sağlanmasına ilişkin hedefler ve eylemler belirlenerek kurum ve kuruluşların bu konulardaki sorumlulukları tanımlandı.
Su verimliliğini hem millî bir politika hem de yaşam kültürü haline getirmek amacıyla Sayın Emine Erdoğan Hanımefendi’nin himayelerinde yürüttüğümüz “Su Verimliliği Seferberliği”nin yaygınlaştırılması için toplumun her kesiminde bir mutabakat sağlanması son derece önemli. Bu seferberliğin toplumun tüm kesimleri tarafından sahiplenilmesi için Sayın Bakanımız İbrahim Yumaklı tarafından 17 Kasım 2023 tarihinde gerçekleştirilen basın toplantısıyla Su Verimliliği Seferberliği tüm Türkiye’ye duyuruldu ve toplumun her kesimine aktarıldı.
“MİLLÎ EĞİTİM BAKANLIĞI İLE İŞ BİRLİĞİ HALİNDEYİZ”
Su verimliliği kültürünün toplumumuzda yaygınlaştırılmasında geleceğin güvencesi çocuklarımızın eğitimi özel bir anlam taşıyor. Onları da sürece dâhil ederek bu bilinçle yetişmelerini sağlamak için Millî Eğitim Bakanlığıyla iş birliği yaptık. İlkokul öğrencileri için Su Verimliliği Eğitim Setini hazırladık, ilgili dokümanlarımızı seferberliğin resmî web sayfası olan www.suverimliligi.gov.tr adresinde öğrencilerimizin ve öğretmenlerimizin erişimine açtık. Bakanlığımız merkez ve taşra teşkilatı personeli tarafından okullarda düzenlediğimiz eğitimlerle suyun verimli kullanımını çocuklarımıza aşılamak için çalışmalarımıza devam ediyoruz.
“BELEDİYE SU KARDEŞLİĞİ UYGULAMASINI BAŞLATTIK”
Evlerde su tasarrufunun artırılması için attığınız adımlar neler?
Kentlerde içme suyu sistemlerinde su kayıplarının azaltılması için hedefimiz 2030 yılında yüzde 25 ve altındaki değerlere ulaşmak. 2023 yılı Türkiye ortalaması ise yüzde 32 seviyesinde. Hedef değerlere ulaşmak için belediyelerimizle yakın temas hâlindeyiz. Yıllık raporlamalar ve yerinde saha çalışmaları ile sürece Su Yönetimi Genel Müdürlüğü olarak katkı sağlıyoruz.
Tatlı su kaynaklarının üzerindeki baskıyı azaltmak için yalnızca su kayıplarının azaltılması değil suyun her damlasını kullanım döngüsünde tutmayı hedefliyoruz. Bu nedenle; gri suyun, yağmur suyunun, arıtılmış atık suyun yeniden kullanımı gibi alternatif su kaynaklarından faydalanmak kentsel su verimliliği stratejilerimiz arasında yer alıyor. Kentlerimizdeki peyzaj alanlarında suya daha az ihtiyaç duyan kurakçıl peyzaj uygulamalarını da su verimliliği sürecinin önemli bir parçası olarak değerlendiriyoruz. Sünger şehir uygulamalarının yaygınlaştırılmasıyla hem kurak dönemlerde ihtiyaç duyulan suyu muhafaza etmiş olacağız hem de kent selleri gibi felaketlerin yaşanmasının önüne geçmiş olacağız. Su Verimliliği Strateji Belgesi ve Eylem Planımızda da yer alan bu eylemlerin belediyelerimiz başta olmak üzere sorumlu kurumlarımız tarafından hayata geçirilmesi son derece önem arz ediyor. Aralık ayında gerçekleştirdiğimiz Su Verimli Kentler Etkinliğinde belediyelerimiz ile su verimli kentlerin tüm bileşenlerini birlikte değerlendirme fırsatı bulduk.
Su yönetimi ve su hizmetleri konusunda afetlere dirençli, her damla sudan azami fayda sağlayan, su güvenliği tam, kendine yeten şehirleri hep birlikte inşa etmeyi hedefliyoruz. Ayrıca su kayıplarının azaltılması çalışmalarında belediyelerimiz arasında bilgi ve tecrübe paylaşımını içeren “Belediye Su Kardeşliği” uygulamasını başlattık. İmzalanan 34 protokol ile toplam 47 belediyeyi Belediye Su Kardeşliği sistemine dâhil ettik. Yıl içerisinde Genel Müdürlüğümüz koordinasyonunda devam eden saha çalışmaları ve toplantılarla belediyelerimizin birbirine destek olmasını hedefliyoruz.
“YÜZDE 50’YE ULAŞAN SU KAZANIMI HEDEFLİYORUZ”
Endüstriyel su verimliliği alanında yapılan çalışmalar neler?
Üretimin devamlılığı için yalnızca ürün verimliliği değil kaynakların kullanımı konusunda da özenli olmak zorundayız. Dünya doğal kaynakların hassasiyeti açısından öyle bir dönemde ki üretimde, ticarette doğal kaynakların verimli kullanılması tercih sebebi hâline geldi. Yakın gelecekte zorunluluk hâline gelmesi kaçınılmaz görünüyor.
Su Yönetimi Genel Müdürlüğü olarak endüstriyel su verimliliği alanında alt sektörler bazında su verimliliği tekniklerini belirledik. Sektör temsilcilerine su verimliliği hedeflerine ulaşılmasında yol haritası olabilecek 152 alt sektöre özgü rehberlerimizi Bakanlığımızın internet sayfasında tüm paydaşlarımızın, sanayicilerimizin istifadelerine sunduk. Böylece endüstriyel üretimde su verimliliğinin sağlanması için sanayicimize son derece ayrıntılı bir yol haritası belirlemiş olduk.
Endüstriyel Su Verimliliği Rehberlerinde yer alan tedbirlerin uygulanması ile yüzde 50’ye ulaşan oranlarda su kazanımı hedefliyoruz.
Yeşil OSB uygulamaları ile uyumlu olarak özellikle organize sanayi bölgelerimizde atık suyun uygun şartlarda arıtılarak yeniden kullanımını, yağmur suyu hasadı ile alternatif su kaynaklarının oluşturulmasını, izlenme ve otomasyon sistemlerinin geliştirilmesini sanayi bölgelerimizde önemli tedbirler olarak değerlendiriyoruz.
Şubat ayında, Endüstriyel Su Verimliliği uygulamalarının yaygınlaştırılması için önemli bir adım olan “Su Verimliliği Seferberliği: Sanayi-Su Buluşması”na ev sahipliği yaptık. Tarım ve Orman Bakanımız Sayın İbrahim Yumaklı ile Sanayi ve Teknoloji Bakanı Mehmet Fatih Kacır'ın katılımlarıyla gerçekleştirdiğimiz programda iki Bakanlık arasında imzalanan protokol ile iş birliği ortamı daha da güçlendirildi. Sürdürülebilir üretim için “Sanayimiz Suya Vefayla Büyüyor” diyerek üretimin gücünün artırılmasına katkı sağlayacağız.
Bunların dışında eklemek istedikleriniz var mı?
Oluşturulan Ulusal Su Kurulunu Türkiye’de su yönetimi anlamında yapılan çalışmaların hayata geçirilmesi ve tüm kurumların eş güdümüyle etkin bir su yönetimi anlayışının benimsenmesi açısından çok önemli bir gelişme olarak değerlendiriyoruz.
Ayrıca su kaynaklarının korunması, verimli kullanılması için hedeflerimize ulaşabilmemizde en önemli katkının toplumsal farkındalık ve sahiplenme ile gerçekleştirilebileceğinin bilincindeyiz.
“Su Gönüllüsü” olmak; suyu korumak, verimli kullanmak, iyi uygulamalar ile bilgi ve tecrübeleri paylaşmak demektir. Dolayısıyla bu röportajı okuyan her bir okuyucumuzu “Su Gönüllüsü” olmaya davet ediyoruz.