Elektrikli çit nedir? Hangi bileşenlerden oluşur?
Elektrikli çit sistemi hayvanların kısa ve güvenli bir elektrik şoku ile yönetilmesine imkân verir. Elektrikli çitler, fiziki bariyerlerden ziyade psikolojik bariyerlerdir. Çünkü elektrik şoku, hayvanın hafızasında kalıcı olur ve asla unutmaz. Böylece içerde kalması gereken hayvanı içerde, dışarda kalması gereken hayvanı dışarda tutar. Kısaca, hayvanın canını yakmadan, zarar vermeden sınırlarını öğretir. Yaban hayatı ise doğal hâliyle devam eder.
Bir elektrikli çit sisteminin ana bileşenleri enerji üreteci, iletken tel, izolatör, direk, germe makarası, süper germe izolatörü, yaylı kapı ve topraklama çubuğudur. Sistemin en önemli bileşeni olan enerji üreteci, sistemin ihtiyacı olan elektriği üretir. Elektrik şebekesinin olmadığı yerlerde solar enerji üreteçleri, adından da anlaşılacağı üzere, güneş enerjisini elektrik enerjisine dönüştürür. Akülü enerji üreteçleri de vardır. Enerji üreteçlerinin gücü, korunacak arazinin çevre uzunluğuna göre değişir. İkinci önemli çit bileşeni, üretecin ürettiği elektriği tüm arazi boyunca taşıyan iletken teldir. Bu tellerin, üreteç çıkışından aldığı elektriği sistemin sonuna kadar en az voltaj kaybı ile iletebilecek özellikte olması gerekir. Galvaniz teller bu iş için gayet uygundur fakat projeye göre örneğin ip alüminyum, metal tel, plastiğe gömülü teller vs. gibi farklı iletken teller de kullanılabilir. Diğer bir elektrikli çit bileşeni ise direkler olup ahşap, metal, kompozit gibi çeşitleri vardır. Genel olarak yerel kaynaklardan sağlanır. Bir diğer elektrikli çit bileşeni ise izolatörler olup elektrik kaybını önlerler. Germe makarası, tellerde zamanla oluşan gevşemelerin giderilmesini sağlar. Süper germe izolatörü ise direklere takılır ve tel gerilim ayarı yapar. Yaylı kapı ise devrenin tamamlanması için şarttır. Yayları esnetildiğinde 5 metreye kadar uzayabilmesi gerekir.
Tellerdeki elektrik standart mı, hayvana zarar verme riski var mı? Bildiğimiz bahçe çitlerine göre avantajları nelerdir?
Elektrikli çit, belirlenen sınırlarda hareket etmesi ya da kalması istenilen evcil hayvanların içeride tutulmasını ve tarım ürünlerine zarar verebilecek hayvanların dışarıda tutulmasını sağlar. Kaliteli bir elektrikli çit sistemi kesintisiz bir şekilde ve insan gücü kullanmadan sorunsuz bir arazi koruması hizmeti verir. Elektrikli çitler hayvanlara zarar vermez, hayvana yalnızca sınırlarını unutturmayacak bir şok verir. Enerji üretecinin kesintisiz olarak 7000-8000 voltluk enerji üretebilmesi, tellerin ise üretilen enerjiyi en az kayıpla arazinin etrafını döndürecek şekilde ulaştırarak tam devre oluşturması gerekir. Üretilen bu enerji tel boyunca iletilirken üreteçten uzaklaşıldıkça tabii ki azalır ama çitin hiç bir yerinde voltaj 6000-6500 volttan düşük olmamalıdır. Çünkü voltaj bu değerden daha düşük olursa hayvana bir caydırıcılığı olmaz. Üretece en uzak noktadaki tellerdeki elektrik voltajı, enerji üretecinin ve tellerin kalitesini belirler. Voltaj değerleri hayvana göre değişmez. Hayvan türü, tellerin kaç sıra olacağını ve hangi sıklıkla çekilmesi gerektiğini belirler.
Elektrikli çitler doğru kurulduğunda etkin koruma sağlar. Bildiğimiz bahçe çitleri ayı, domuz, tilki gibi hayvanları engellemeye yetmez. Bu hayvanlar ya çit üzerinden atlar veya toprağı kazarak çitin altından geçer. Eğer arazinin etrafında bu tür bir çit mevcutsa, bu çite değmeyecek şekilde elektrikli çit kurulmasını öneririz.
Sabit ve taşınabilir çitin farkları nelerdir?
Sabit elektrikli çitler genelde büyük çiftlikler, meralar, fidanlıklar, doğa koruma alanları, su havzaları, hayvanat bahçeleri gibi kalıcı hayvan kontrolü için kurulur. Enerji üreteci seçimi çevre uzunluğu ve tel sırasına göre yapılır. Tel/şeritlerin dayanıklı olması ve genleşen tellerin yılda bir kez gerdirilmesi gerekir.
Taşınabilir çitler, küçük ve orta boy bağ ve bahçeler ile büyükbaş ve küçükbaş hayvanları dönüşümlü otlatmak için ideal bir kullanım sunar. Taşınabilir çitlerin taşınması, kurulması ve sökülmesi kolaydır. Sisli ve kapalı havalarda dahi 3 hafta boyunca 7/24 kesintisiz elektrik üreten kaliteli ürünler olduğu gibi sadece geceleri çalışan ürünler de vardır. Akü-panel-şarj regülatörü ile çalışan çit sistemleri güneşe göre dizayn edildiğinden akü gündüz şarj edilir, gece çalıştırılır.
Elektrikli çitlerin enerji kaynakları nelerdir ve bu çitlerden hangisi daha avantajlıdır?
Bu sistemin enerji ihtiyacı üç farklı şekilde sağlanabilir: Birincisi şehir şebekesi elektriğiyle çalışan enerji üreteçleri, ikinci akü-panel-şarj regülatörü ile çalışan enerji üreteçleri üçüncüsü de güneş enerjili üreteçler.
Büyük çiftlikler, su havzaları, hayvanat bahçeleri gibi yerlere kurulan çitlerin enerji kaynağı şebeke elektriğidir. Elektrik olmayan yerlerde ise güneş enerjili tek parça, kolay taşınabilir enerji üreteçleri en avantajlısıdır. Akü-panel-şarj regülatörü ile elektrik üreten enerji üreteçleri taşıma zorluğu, montajı ve kapalı havalar düşünüldüğünde avantajlı değildir.
Çiftçiler elektrikli çit sistemi seçerken ve kurarken nelere dikkat etmelidir?
Elektrikli çit sistemi seçiminde iki temel bileşene dikkat edilmelidir: Birincisi enerji üreteci, ikincisi iletken tel/şerit. En zor seçim enerji üreteci seçimidir. Tel seçimi de büyük önem taşır çünkü enerji üreteci kaliteli olsa bile telin iletkenlik özelliği düşük olursa üretilen voltajı tellere iletemez. Örneğin, plastik esaslı tellerde kullanılan bakır ve alüminyum kalitesiz olursa bu tür sorunlar yaşanabiliyor. Alüminyum ve galvanizli tellerde sorun yaşanmaz, yaşanırsa cihazdandır.
Kurulum konusu ise artık oldukça pratik hâle geldi. Çünkü teknoloji ilerledikçe yeni model elektrikli çit sistemleri artık oldukça sadeleşti. Bu konuda bilgisi olmayan bir kişi de basit birkaç talimatı uygulayarak tek başına kurulum yapabilir.
Üreticilerimize yol gösterici olması açısından maliyetleri ve ürünlerin kullanım süresi hakkında bilgi verir misiniz?
Ülkemizde çok çeşitli marka ve kalitede ürün var. Bu yüzden fiyatlar da büyük farklılıklar gösteriyor. Kaliteli malzeme ve yüksek teknoloji kullanılarak üretilen ürünlerin fiyatı yüksek olsa da uzun yıllar sorunsuz çalıştığı için uzun vadede daha hesaplıdır. Garanti süresi genelde 2 yıl olarak yazılır ama piyasada tarlaya varınca bozulan da vardır, 15-20 yıl çalışan da. Bu yüzden kullanıcıların ürün seçiminde çok dikkatli olması gerekir.